Bursa’nın eteklerinde yer alan köylere zamanında “kızık” adı verilmiş, bu köyleri birbirinden ayırt etmek içinse, özelliklerine göre isimler konulmuş; örneğin, fidye ödeyen köy Fidyekızık, dere kenarındaki köy ise Derekızık olarak adlandırılmış. Cumalıkızık köyünün ismiyle ilgili iki rivayet vardır: Birincisi, çevre köylerden cuma namazı için topluca gidilen bir köy olması, ikincisi ise Osman Bey’in köyü bir cuma günü kurduğudur. Osmanlı Devleti’nin Bursa’da yerleştiği ilk bölgelerden biri olan Cumalıkızık, Osmanlı sivil mimarisinin nadide örneklerine ev sahipliği yapmaktadır. Yıldırım ilçesindeki bu köyün tarihi 700 yıl öncesine uzanır. Ağaç, kerpiç ve moloz taştan yapılmış olan evler genellikle üç katlı olup, üst katlar cumbalı ya da kafesli pencerelere sahiptir. Beyaz, sarı, mor ve mavi tonlarında boyanan bu evlerin kapı tokmakları ve kulpları dövme demirden yapılmıştır. Dar, kaldırımsız ve taş döşeli sokakları, köyün karakteristik özelliklerinden biridir. Uludağ’ın eteklerindeki bu köy, doğal güzellikleriyle de ünlüdür; yeşil alanları ve dağ manzarası, burayı turizm açısından cazip kılmaktadır. 2014 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne giren Cumalıkızık, yerel el sanatları, köy pazarları ve organik ürünlerin satıldığı stantlarla ziyaretçilerini karşılar. Yöre halkı, köy kahvaltıları ve yöresel yemekler sunarak misafirlerine hizmet ederken, her yıl düzenlenen “Ahududu Festivali” büyük ilgi görmektedir.

Cumalıkızık Kadınları Tarımsal Kalkınma Kooperatifi’nde çalışan 15 köy kadını, el emeğiyle ürettikleri mantı, erişte, tarhana ve gözleme gibi yöresel lezzetlerle ev ekonomilerine katkı sağlarken, topladıkları ahududu ve böğürtlenlerden yaptıkları reçel ve meyve suları ile de önemli bir iş ortaya koyuyor. 220 hanede 750 kişinin yaşadığı köyde, 170’e yakın bina tescilli olup, yarısı restore edilmiştir. Ticaretin yapıldığı 60’tan fazla ev bulunan Cumalıkızık’ı, hafta içi günlük en az 3 bin, hafta sonları ise 8 bin kişi ziyaret ederek adeta tarihe yolculuk yapıyor.

Yıldırım Belediyesi, Cumalıkızık köyünü sıfır atık köyüne dönüştürmek için çalışmalar yürütmektedir. Ayrıca, Güney Marmara’daki kadın kooperatiflerine hitap edecek Gülçiçek Hatun Üst Birliği’nin de Cumalıkızık’ta hizmete açılması planlanmaktadır.

Cumalıkızık Mahalle Muhtarı Mustafa Eser, köyün nüfusunun 750 kişi olmasına rağmen hafta içi günlük yaklaşık 3 bin, hafta sonları ise 7 bin ziyaretçi ağırladıklarını belirtmiştir. Uzak Doğu’dan bile gelen turistlerin köyün tarihi binalarını ve doğal güzelliklerini görmek için geldiğini söyleyen Eser, misafirlerin köyün yemeklerine ve tarihine hayran kaldığını dile getirmiştir.