Hasan Ali Yücel Dünya Klasikleri Kütüphanesi’nde düzenlenen “Cumhuriyet Döneminde Sosyo-Kültürel Dönüşümde Türk Aydınlarının Rolü” başlıklı söyleşide, Bursa Uludağ Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hacer Karabağ Arslan, Köy Enstitülerinin kurucularından İsmail Hakkı Tonguç’un çalışmalarını ve katkılarını ele aldı. Doç. Dr. Arslan, Tonguç’un Cumhuriyet tarihinin önde gelen aydınlarından biri olduğunu belirterek, “Cumhuriyet’in ilanıyla Türkiye, modernleşme ve kalkınma hedefleri doğrultusunda kapsamlı bir dönüşüm sürecine girmiştir. Bu süreçte eğitimin önemi tartışmasız bir yere sahiptir. Cumhuriyet, yalnızca siyasi bağımsızlıkla yetinmemiş, aynı zamanda toplumu eğitim, kültür ve ekonomi gibi alanlarda modernleştirmeyi amaçlamıştır. Türk aydınları bu hedefler doğrultusunda halkı bilinçlendirme ve kırsal kalkınmayı destekleme konusunda önemli bir misyon üstlenmiştir. İsmail Hakkı Tonguç ise hem düşünceleri hem de hayata geçirdiği projelerle bu aydınlar arasında öne çıkmıştır,” ifadelerini kullandı.

“Köy Enstitüleri: Cumhuriyet’in En Özgün Eğitim Hamlesi”

Tonguç’un liderliğinde hayata geçirilen Köy Enstitüleri’nin, Cumhuriyet’in en yenilikçi eğitim projelerinden biri olduğuna dikkat çeken Arslan, “Bu enstitülerden mezun olan yaklaşık 8 bin öğretmen, Türk devrimi ve Cumhuriyet’in temellerinin güçlenmesinde büyük bir rol üstlenmiştir. Köy Enstitüleri, eğitimi günlük yaşamla bütünleştiren, ‘iş içinde öğrenme’ ilkesine dayalı bir model sunmuştur. Bu sistemden yetişen öğretmenler, yalnızca bilgi aktaran değil, aynı zamanda bulundukları köylerde değişimin öncüsü olan bireyler olarak planlanmıştır. Hem bireysel hem de toplumsal kalkınmayı hedefleyen bu model, dönemin eğitim anlayışına yeni bir soluk getirmiştir. Ne yazık ki, 1950’lerde Köy Enstitüleri’nin kapatılması, Cumhuriyet’in eğitim ve kalkınma hedefleri açısından büyük bir kayıp olarak değerlendirilmektedir. Ancak Tonguç’un fikirleri ve uygulamaları, Türkiye’nin modernleşme sürecinde derin izler bırakmıştır,” dedi.

Arslan, Tonguç’un halktan kopuk bir aydın modelini reddettiğini ve halkın ihtiyaçlarına doğrudan yanıt veren bir aydınlanma anlayışı benimsediğini vurgulayarak, “Türk aydınlarının Cumhuriyet dönemi sosyo-kültürel dönüşümdeki etkilerini anlamak için İsmail Hakkı Tonguç’un vizyonu çok önemli bir örnektir,” diye ekledi