Türkiye’de uzmanlar, büyük depremler üretebilecek 20 sismik boşluk bulunduğuna dikkat çekiyor. Özellikle Marmara Denizi’nden geçen Kuzey Anadolu Fayı’nın kuzey kolunun kritik bir sismik boşluk olarak değerlendirildiği belirtiliyor. Uzmanlara göre, bu fay hattında meydana gelebilecek 7 ve üzeri büyüklükte bir deprem, sadece İstanbul’u değil, Tekirdağ, Kocaeli, Bursa, Balıkesir ve Çanakkale gibi birçok ili de etkileyebilir. Ayrıca, Balıkesir-Gökçeyazı Fay Segmentinin yaklaşık 2 bin yıldır kırılmadığına ve büyük bir risk oluşturduğuna vurgu yapılıyor.

2023 yılında meydana gelen Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremlerin ardından geçen iki yılda, Türkiye’nin depreme hazırlık seviyesi tartışma konusu olmaya devam ediyor. Resmi verilere göre, bu felaketlerde 53 bin 537 kişi hayatını kaybederken, 120 bin kişi yaralandı ve 11 ilde toplam 310 bin bina ya yıkıldı ya da ağır hasar aldı. Meclis Deprem Araştırma Komisyonu raporlarına göre, bu depremlerin ülkeye maliyeti 148.8 milyar dolar olarak hesaplandı.

Jeoloji Mühendisi Aysun Aykan, Türkiye’nin aktif fay hatları üzerindeki durumuna ilişkin önemli uyarılarda bulundu. “Kahramanmaraş’ın sismik boşluk olarak değerlendirildiğini ve büyük bir deprem riski taşıdığını yıllardır dile getiriyorduk. Türkiye’de kırılma zamanı gelmiş, yüksek gerilim taşıyan yaklaşık 20 fay hattı bulunuyor. Marmara Denizi’nden geçen Kuzey Anadolu Fayı’nın kuzey kolu da 250 yıldır kırılmamış bir sismik boşluk olarak görülmelidir” dedi.

Türkiye’de 500 Aktif Fay Hattı Deprem Riski Taşıyor

Türkiye’nin diri fay haritasına göre, 5.5 ve üzeri büyüklükte deprem üretebilecek 500 aktif fay hattı bulunuyor. Aykan, “Ülkemizin büyük bir bölümü deprem riski altında. Mevcut verilere göre, 24 ilimizin şehir merkezlerinden diri fay hatları geçiyor. Risk altındaki iller arasında Balıkesir, Bursa, Kocaeli, Bolu, Sakarya, Manisa, İzmir, Aydın, Muğla, Denizli, Burdur, Kütahya, Eskişehir, Konya, Aksaray, Tokat, Kayseri, Osmaniye, Hatay, Kahramanmaraş, Erzurum, Erzincan, Hakkari ve Bingöl yer alıyor. Bu illerde 110’dan fazla ilçe ve 500’den fazla mahalle, deprem üretme potansiyeline sahip fay hatları üzerinde bulunuyor. Türkiye genelinde fay zonları üzerinde yaklaşık 100 bin bina bulunduğu ve bu binalarda yaklaşık bir milyon insanın yaşadığı düşünüldüğünde, riskin ne kadar büyük olduğu daha net anlaşılıyor” şeklinde konuştu.

Marmara Bölgesi Büyük Tehlike Altında

Jeoloji uzmanları, Türkiye’de her an kırılabilecek 20 kritik fay hattına dikkat çekiyor. Bunlar arasında Bingöl, Hakkari-Yüksekova, İzmir, Antakya, Adıyaman, Erzurum, Ağrı, Aydın, Denizli ve Muğla’daki faylar da bulunuyor. Aykan, özellikle Marmara Denizi’nden geçen Kuzey Anadolu Fayı’nın 1509 ve 1766 yıllarında büyük depremler ürettiğini hatırlatarak, “Bu fay hattında 200-250 yıllık tekrar periyotları var. Son büyük deprem 1766’da gerçekleşti, bu nedenle burası ciddi bir sismik boşluk olarak değerlendirilmeli. Uluslararası çalışmalar da Marmara Denizi’nde 7.6 büyüklüğüne varabilecek bir depremin olasılığının yüksek olduğunu gösteriyor. Böyle bir depremde yalnızca İstanbul değil, Tekirdağ, Kocaeli, Bursa, Balıkesir ve Çanakkale de büyük zarar görecek. Bölgede yaklaşık 28 milyon insanın etkileneceği öngörülüyor” ifadelerini kullandı.

Bursa’daki Fay Hatları Büyük Risk Taşıyor

Bursa’da en son büyük depremler 1855 yılında yaşandı. “Küçük Kıyamet” olarak anılan bu depremler, şehirde büyük hasara yol açmış, 150 caminin minareleri yıkılmış ve Ulu Cami’nin iki kubbesi çökmüştü. Aykan, yapılan bilimsel çalışmalara göre, Kayapa-Yenişehir Fayı’nın henüz diri fay haritasına eklenmediğini belirterek, “1400 yılında bu fay hattında büyük bir deprem olduğu düşünülüyor ve o tarihten bu yana 624 yıl geçti. Bu fayın 7’nin üzerinde bir deprem üretme potansiyeli çok yüksek” dedi.

Bursa’da birçok ilçenin fay hatları üzerinde yer aldığını vurgulayan Aykan, şu tespitlerde bulundu: “Bursa’da 17 ilçenin çoğu aktif fay hatlarıyla kesişiyor. Bursa Fayı, Mudanya Fayı, Mustafa Kemalpaşa Fayı, Uluabat Fayı, Soğukpınar Fayı, İnegöl Fayı, Orhangazi Fayı, İznik-Mekece Fayı, Gemlik Fayı gibi birçok aktif fay bulunuyor. Ancak ne yazık ki, mikro bölgeleme çalışmaları tüm ilçelerde tamamlanmadı. Olası bir depremde hasarı minimize edebilmek için bu çalışmaların ivedilikle yapılması gerekiyor.”

Türkiye’nin Depreme Hazırlık Durumu

Aykan, Türkiye’de yaşanan büyük depremlerin ardından alınması gereken önlemlere dikkat çekerek, “Orta büyüklükteki depremler bile ciddi yıkımlara yol açabiliyor. Güncel deprem yönetmeliklerine uygun olarak inşa edilen bazı binalar bile depremden zarar görebiliyor. 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depreminde, yeni yapılan birçok binanın da yıkıldığını gördük. Bunun başlıca nedenleri, yanlış projelendirme, yetersiz yapı denetimi ve riskli bölgelerde yapılaşmanın devam etmesidir. Fay hatları üzerine bina inşa edilmemesi gerekiyor. Riskli binalar güçlendirilmeli veya kentsel dönüşüm projeleri hızlandırılmalıdır. Depremler doğa olaylarıdır, ancak yıkıcı sonuçlarını önlemek bizim elimizde” diye konuştu.

Ege Denizi’nde Tsunami Riski

Ege Denizi’nde büyük bir depremin Türkiye kıyılarında tsunamiye yol açabileceği uyarısında bulunan Aykan, “Ege Denizi’ndeki depremler, Afrika levhasının Anadolu levhası altına dalması sonucu oluşuyor. Son çalışmalar, Santorini Adası’nın kuzeydoğusunda sismik hareketliliğin arttığını gösteriyor. MÖ 1600 yılında Santorini’de büyük bir volkanik patlama yaşanmış ve Minos uygarlığı sona ermişti. Bugün Ege Denizi’nde 6.5-7 ve üzeri büyüklükte bir deprem olması durumunda kıyı bölgelerinde tsunami riski söz konusu. Aydın ve Muğla gibi kıyı illerinde yaşayanların özellikle dikkatli olması gerekiyor” dedi.